نکاتی درباره تعمیرات فرش

رفع پیچیدگی های کناره فرش

گاهی اوقات کناره های جانبی برخی از فرش های پرکار و چند پوده مانند فرش های ساروق،بیجار،کاشان،اصفهان،قم و تبریز پیچیده شده و لوله می شود.این حالتی است که به ندرت در فرش های با بافت شل و یا یک پوده اتفاق می افتد.در صورتی که پودهایی که را که به دور تارهای جانبی میپیچانند محکم کشیده و یا سفت کرده و یا رج های گره را محکم شانه کرده باشند این کیفیت بروز میکند. عوامل دیگر در بروز این حالت ممکن است به تابیده شدن بیش از حد پود ها و یا تراکم زیاد چله ها در کناره های فرش باشد.

برای رفع شدن کناره های جانبی فرش از هر طریقه ایی راحت و عملی که انجام آن در منزل با کمی صبر و حوصله میسر است استفاده می کنیم. به این ترتیب که نوار هایی به عرض تقریب چهار سانتی متر از لینولئوم و یا جنس مشابه آن را انتخاب کرده و در حاشیه ی پشت فرش و در قسمت های لوله شده با نخ و سوزن مناسب به صورت زیگزاگ میدوزند.

باید توجه داشت که هیچگاه نباید برای رفع لوله شدن،کناره های فرش را با چسب،موم و یا میخ به کف اتاق، پارکت و موکت زیر فرش چسباند و یا میخکوب کرد.زیرا بعده از مدتی چسب خشک شده و فرش از کف اتاق جدا می شود. در حالی که به فرش آسیبب فراوان رسیده و یا این که میخ های کوبیده شده در جسم فرش آن را پاره کردهو به ارزش آن لطمه زده است.

گرچه اطو کشیدن کناره های لوله شده با استفاده از پارچه ی مرطوب راه حلی است که تا حدودی عملی که گاهی نیز به کار می رود ولی باید توجه داشت که اطوی بسیار گرم به الیاف فرش آسیب رسانیده و آن را خراب و پوسیده میکند.

رفوگری

در صورتی که تار و پود و پرز فرش به دلیل بید خوردگی و یا آتش سیگار  و یا در اثر اصطکاک ازبین رفته و در نتیجه در فرش سوراخ و یا پارگی ایجاد شده باشد می توان آن را رفو کرد .به گونه ای که فرش مانند حالت قبلی خود به نظر رسد ولی این عملی است که انجام آن فقط از رفوگر بر می آید.

همانطور که اشاره شد قبل رفوگری باید فرش را شست و شو نمود ضرورت انجام این عمل به دلیل آن است که اولارنگ های الیاف و پرز های فرش و میزان پوسیدگی بیشتر مشخص می شود. ثانیا اینکه رعایت بهداشت رفوگر این امر را اجتناب نا پذیر می کند.

قبل از رفوگری باقی مانده گره های صدمه خورده را از روز شبکه ی تار و پود فرش به وسیله سوزن و درفش جدا جدا می کنند. سپس در صورتی که قسمت آسیب دیده بزرگ باشد آن را داخل یک قاب چوبی که به منزله ی دار فرش است محصور کرده ابتدا عملیات تارکشی را انجام می دهند و آنگاه عمل گره زنی را شروع کرده و طبقه پرز جدیدی را با الهام از قسمت های مشابه در فرش بوجود می آورند.

به هنگام رفوگری باید به نوع گره ها نیز توجه کرد به این معنی که فرشی که با گره فارسی بافته شده است گره های قسمت مورد نظر برای رفو، به اجبار باید نوع گره ترکی به کار برد. بر عکس فرشی که با گره فارسی بافته شده است گره های قسمت مورد نظر برای رفو، به اجبار باید از نو گره فارسی باشد.همچنین سایر مشخصات بافت از قبیل تعداد نخ های پود به کار رفته و غیره را مورد توجه قرار داد.

بعد از خاتمه ی گره زنی سر پرز ها را به وسیله ی یک قیچی سر برگشته به بلندی سایر پرزهای فرش قیچی کرده و آنگاه به پشت فرش در این قسمت باید اطو گرم کشید تا گره ها بطور کامل در جای خود قرار گیرند.

هرگاه محلی که برای رفو شود کوچک باشد می توان با الهام از نقشه ی قسمت های قرینه در فرش رفوی آن را انجام داد. ولی اگر قسمت صدمه خورده بزرگ باشد باید ابتدا نقشه آن را ترسیم و سپس عملیات رفو گری را انجام داد.

در هنگام رفوگری باید دقت نمود که الیاف به کار رفته به طور دقیق همرنگ و هم جنس پرز فرش باشند.

گاهی رفوگرها قسمت های رنگ و رو رفته ی فرش را به منظور صرفه جویی در وقت و هزینه با مدادهای رنگی نیمه ثابت (مدادهای ماژیکی)رنگ آمیزی میکنند ولی باید بدانیم که پس از چندین الیاف رنگ شده سائیده شده و دوباره قسمت های رنگ و رورفته قبلی هویدا می شود.

رفع سرکجی(سره داشتن)

برخی از مواقع فرش های پایین امده از دار، به علت شل و سفت بودن “چله هت” در دو طرف دار و یا عدم کوبیدن منظم گره ها کج از کار در می آیند و یا کناره های آن جمع شده، می گردند. دلایل مهم دیگری که در بروز این کیفیت نامطلوب موثرند عبارتند از بی توجهی بافنده در تغییر نمره نخ های مورد مصرف، پاره کردن مکرر تارهای چله و در بسیاری موارد نیز معلول دار های قالی بافی ناسالم و کجی است که بافنده بی اطلاع با کار کردن روی آنها زحمت طاقت فرسای خود را در پایان کار با ارائه ی فرشینه ایی کج و کوله به هدر میدهد. رفع این عیوب هنگام بافت با رعایت اصول فنی از جمله متعادل ساختن کشش چله ها بر روی دار امکان پذیر است و در صورتی که فرش بصورت سر کج نیز از دار پایین کشیده شود با سپردن آن به کارگران متخصص و عملیات دارکشی، کج بودن آن را می توان تا حدودی اصلاح کرد.

رفع چروکیدگی فرش

گاهی اوقات تار و پود پشمی برخی از فرش های ایلیاتی در اثر مرور زمان کش آمده و در نتیجه قسمت هایی از این فرش ها چروکیده می شود. این عارضه ممکن است به سبب تابیدن غیر یکنواخت پشم نیز بروز کند.

متاسفانه برای از این قبیل فرش ها راه چاره ی اساسی وجود ندارند. توصیه می شود در صورت مشاهده ی اولین آثارچروک خوردگی ترتیبی داده شود که قسمت های چروک خورده کمتر در معرض پا خوردگی قرار گیرند. اگر قسمت چروک خورده در وسط فرش باشد شاید بتوان به کمک قید و دستگاه های مخصوص شبکه ی تار و پود فرش را کشید و تا اندازه ای آن را صاف کرد. در صورتی که چین و چروک فرش زیاد باشد می توان ناحیه چروک خورده را عوض کرده و به جای آن قسمت جدیدی بافت. البته در صورتی که ارزش تجاری فرش اجازه ی این کار پر دردسر و هزینه زیاد آن را بدهد.